De belangrijkste basisonderdelen van een elektrische & akoestische gitaar.
In onze gitaarlessen gebruiken we vaak bepaalde namen en termen, of op internet lees je een discussie over een brug, kam, headstock, etc … dan is het handig dat men als beginnende gitarist ook weet waarover het gaat. Ook wanneer men samen muziek speelt met andere muzikanten, of wanneer men nieuwe of versleten onderdelen moet bestellen en vervangen, is het handig de juiste namen van de gitaar onderdelen te kennen. Omdat er in de muziekwereld veel vakjargon gebruikt wordt in het Engels, hebben we hieronder steeds de Nederlandse en Engelse benamingen opgesomd.
Headstock (gitaarkop) : de head stock van de gitaar is het uiterste gedeelte van de gitaarhals, daar waar zich de tuning pegs (stemschroeven) bevinden. De headstock is een kwetsbare onderdeel van een gitaar, en bij het verkeerd neerkomen of vallen wel eens breken op de plaats waar de topkam zit. op de headstock zit ook de enorm veel kracht en druk door de spanning van de snaren. Om deze kracht op te vangen is de kop vaak onder een bepaalde hoek aan de hals gelijmd, waarbij deze hoek verschilt volgens merk en type gitaar.
Tuning Pegs (stemschroef, stemknop, stemmechanieken) : de tuning peg is een mechanisme waarrond de snaar gewikkeld wordt. De snaar wordt hier vastgemaakt en fijn of grof gestemd (sommige gitaren hebben nog fine tuning aan de brug). Afhankelijk van het gitaarmodel, staan de stemschroeven bovenaan, onderaan (gitaren zonder headstock zoals bv Steinberg), of aan beide kanten (bv Ibanez met Floyd Rose systeem).
Nut (kam, topkam) : de nut van de gitaarhals is het stukje plastic, been, grafiet of messing, waar de snaren overheen lopen naar de kop van de gitaar. De bespeelbaarheid in de lagere posities is vooral afhankelijk van de hoogte van de topkam. Hoe lager, hoe beter. De ideale topkam is net zo hoog als de eerste fret. Daarom zie je bij sommige gitaren ook wel een zogenaamde nulfret. Topkammen kunnen van verschillende materialen zijn, maar het grote probleem is dat er wrijving optreed tussen de snaar en de topkam waardoor de snaar kan blijven steken tijdens het stemmen. Daarvoor zijn verschillende oplossing, waaronder : de kam uitvijlen, een kam met kogellagers, een locking nut zoals bv Ibanez, grafiet in de gleuven van de kam smeren.
Neck (nek, gitaarnek, hals, gitaarhals) : de neck van de gitaar is het gedeelte tussen de headstock en de body, waar de frets gemonteerd zijn. De vorm van de hals en de afstand tussen de frets en de snaren (actie, action) bepalen het speelgemak van een gitaar. De ideale actie is afhankelijk van persoonlijke smaak, en van de muziekstijl. Voor metal wordt eerder een lage actie gebruikt, voor funk (met een agressievere attack) is een hogere actie aangeraden om geen geratel van de snaren te krijgen. Maar algemeen genomen, als de actie laag is en de snaren dus dicht bij de frets staan, is een gitaar makkelijker speelt doordat er minder duwkracht op de snaren moet gezet worden. De hals is vaak gemaakt van mahonie of esdoorn. De toets (fretboard) is vaak van palissander, ebben of esdoorn.
Fretboard (fingerboard) : het fretboard is het gedeelte dat de frets op z’n plaats houdt. Vaak is het fretboard een ander soort hout gelijmd bovenop de gitaar neck en wordt o.a. gemaakt van rosewood (palissander), maple (esdoorn) of ebony (ebbenhout).
Frets : Frets zijn de metalen strips die over het fretboard van de neck lopen. Ze zijn gemaakt van een legering die bestaat uit 18% nikkel, 55% koper en 27% zink. Deze legering heeft een bepaalde, niet al te hoge, hardheidsgraad, waardoor de frets slijten (fretwear genaamd). In dan geval moeten de frets vervangen worden, hetgeen een heel delicate en dure job is. Er bestaan verschillende maten van frets waaronder small, medium, narrow, jumbo, etc waarbij zowel de hoogte alsook de breedte kan verschillen.
Body (kast) : het grootste deel van de gitaar is de body. Gitaar bodies bestaan in verschillende maten en vormen. De kast (akoestisch) of de body (elektrisch) bepaalt voor een groot gedeelte hoe een gitaar klinkt. Hierbij spelen houtsoorten een belangrijke rol, maar nog belangrijker is hoe de gitaar gemaakt is. De meest ideale body van een gitaar, zijn die met een meer ergonomische vorm. Speciale gitaren zoals een Flying V, double neck of Bo Diddley Gretsch zijn best cool, maar zijn erg onhandig en onpraktisch. Dat zijn ideale gitaren om … tegen je muur te hangen 🙂
Electronics (elektronica) : hieronder verstaan we Pickups, Pickup Selector Switch, Input Jack en Knobs. Bij gitaren en bassen vind je de meest uiteenlopende elektronische schema’s, van een simpel schema met volume potmeter tot en met ingebouwde voorversterker en actieve regelaars. Bewegende (mechanische) onderdelen van de elektronica verslijten het snelste, zoals de jack input en switch pickup selector.
Pickups (elementen) : de pickups op de gitaar zijn magnetische microfoons / elementen. Afhankelijk van het gitaarmodel, kunnen er 1, 2 of zelfs drie pickups aanwezig zijn. Er bestaan voor de elektrische gitaar zowel enkelspoels als dubbelspoels elementen (single coil pickups, double coils / humbuckers). De humbucker heeft twee spoelen met magneten naast elkaar in serie geschakeld waarbij de magneten tegengesteld zijn qua polariteit en de ene spoel ook tegengesteld is gewikkeld. Humbuckers zijn vooral geschikt voor een stevig rockgeluid en klinken warmer dan een enkelspoels element. Enkelspoels elementen geven daarentegen dat specifieke Fender Stratocaster geluid, klinken dunner en schriller. Tegenwoordig bestaan er double coil pick-ups die via een push-pull schakelaar kunnen omschakelen naar een single coil pick-up. Zo kan een gitaar met zware sound plots omgeschakeld worden tot een meet strat-achtige sound.
Pickup Selector Switch (element schakelaar) : de pickup selector switch wordt gebruikt om te kiezen welke pickup of pickups gebruikt worden. Afhankelijk van het aantal pick-ups kan dit een 3 of 5 weg schakelaar zijn.
Input Jack : waar men de gitaarkabel moet inpluggen bij een elektrische of akoestische gitaar dat is de input jack. Het gebeurt wel eens vaker dat deze input jack begint te lossen waarbij de kabel begint te kraken of dropouts (signaalverlies) veroorzaakt. In dat geval moet de input jack voorzichtig vastgeschroefd worden.
Knobs (knoppen, potentiometers, potmeter) : de knobs op een gitaar bestaan in verschillende configuraties, maar hebben meestal 2 basisfuncties : volume en tone. Een volumeknop spreekt voor zichzelf, de tone knop zorgt voor meer of minder treble (hoge tonen, schrillere en scherpere klank versus doffere klank). Er bestaan ook push-pull potmeters die een dubbele functie hebben, die bv. dienen als schakelaar tussen single en double coil functie van een pick-up, of om een ingebouwde booster of pre-amp te activeren voor een hogere output.
Bridge (brug) : de bridge is gemonteerd of gelijmd op de body van de gitaar, waaraan de snaren bevestigd worden. Voor elektrische gitaar bestaan er heel wat verschillende bridges, maar in grote lijnen zijn er de stoptails, tremolos en tune-o-matic bridges.